Het stond al langer op mijn verlanglijstje: een blog schrijven over de module ‘Communicatie Ethiek’ op het ROC in Nijmegen. Afgelopen vrijdagmiddag heb ik een gesprek gehad met José Jansen-Gulen, docente Nederlands op het ROC. José was in 2010 leraar van het jaar voor het mbo. Zij is een oud-medestudente van de Gelderse Leergangen. We treffen elkaar enkele keren per jaar en het kan niet anders dan dat onderwijs altijd onderdeel van onze gesprekken vormt. José vertelde mij enige tijd geleden heel enthousiast over een module die zij ontworpen had voor haar eerstejaarsstudenten van de opleiding juridisch medewerker. Volgens haar is het belangrijk dat studenten nadenken over ethische kwesties, omdat ze daar zeker in hun latere beroepsleven mee te maken krijgen. Dit thema hoort volgens José thuis in het onderwijs. We leven in een multiculturele samenleving en de invloed van sociale media is erg groot. In feite kan iedereen nieuws maken en beïnvloeding, ook negatief, loert om de hoek. De studenten zijn super enthousiast over de aanpak en vandaar dat ik er graag een blog over schrijf. Ik zal kort de verschillende thema’s noemen. Voor uitgebreide informatie kunt u contact opnemen met José via het ROC.

De module bestaat uit zes verschillende thema’s: ethiek, filosofie, sociale media, pesten en ethiek & actualiteit. In acht weken worden deze met behulp van verschillende bronnen uitgewerkt.
Elk thema wordt eerst klassikaal behandeld en daarna volgt er een verwerkingsles. In deze les maken de studenten een verslag van het onderwerp dat aan bod is gekomen en ze reflecteren op het thema in relatie tot hun eigen leven. Hoe staan zij er tegenover? Is hun houding veranderd nadat het thema besproken is?

Filosofie
In de eerste les komen enkele filosofen aan bod: Plato, Goethe, Kant. Kort wordt ingegaan op een aantal opvattingen over ethiek. Tijdens de daaropvolgende les kiezen studenten in tweetallen een filosoof en leggen ze uit wat deze onder ethiek verstaat.

Malala
De week daarna staat in het teken van Malala. Zij is een Pakistaanse kinderrechtenactiviste. In 2014 kreeg zij de Nobelprijs voor de Vrede. De studenten krijgen de uitzending Collegetour van Twan Huys in gesprek met Malala te zien.  Na het bekijken van de video volgt een discussie over de toekomst van Malala. In de daaropvolgende les wordt een verslag gemaakt. Twee studenten schreven onder andere het volgende: “Het was een interessant onderwerp. Wij vinden dat Malala goed opkomt voor zichzelf. Ze is voor niemand bang. Ook al wordt ze bedreigd door de Taliban. Door de aanslag is Malala juist sterker geworden. Ze is een jong meisje dat goed weet wat ze wil. Knap dat ze opkomt voor haar land en voor onderwijs voor meisjes. Wij hebben veel respect voor dit meisje”.
Voor de derde week biedt televisie prima mogelijkheden om het thema discriminatie onder de aandacht te brengen. De uitzending ‘Het grote racisme experiment’ van BNN gaf behoorlijk wat stof tot discussie na afloop. De vraag hierbij was: ”Word je zelf gediscrimineerd of discrimineer je?”

Social media
Voor week vier is er gekozen voor het werken met kranten. Uit diverse bronnen worden artikelen voorgelegd aan de studenten waarbij zij moeten bepalen of het artikel ethisch of onethisch weergegeven wordt. Kritisch lezen is daarbij van belang. Aan de hand van vastgestelde criteria uit les éen worden de artikelen geanalyseerd.
Jeroen Pauw heeft een passend onderwerp voor deze module. Al weet hij dat zelf niet. De uitzending ‘Hufters en fatsoensrakkers’ over geweld tegen politie en hulpverleners; seksuele intimidatie op straat; de plaats van religie in de samenleving en de vrijheid van meningsuiting biedt stof tot discussie in week vijf.
Leerlingen maken veel gebruik van sociale media en in week zes wordt dan ook de prangende vraag gesteld: ”Hoe gedraag jij je op sociale media?” Dit item wordt in een groep van ongeveer vijf studenten uitgewerkt. Natuurlijk wordt de vraag “Hoe zou je het vinden om een poosje geen mobieltje te hebben?” niet geschuwd. Een presentatie aan de klas is deze keer de verwerkingsvorm.

Ethische kwesties
In de daaropvolgende week wordt het onderwerp van week vier  herhaald ‘ethische kwesties in kranten’. De reden om hiervoor te kiezen is om de actualiteit terug in de les te halen en het geleerde toe te kunnen passen. De studenten zoeken vier artikelen of nieuwsuitzendingen waarin een ethische kwestie wordt behandeld. De opdrachten zijn: maak een samenvatting en zorg dat het ethisch dilemma duidelijk naar voren komt. Geef je mening over dit ethische dilemma en onderbouw deze met duidelijke argumenten.
Week acht vormt de afsluiting van de module met het thema beroepsethiek. Bram Moskowicz is een dankbaar onderwerp. De studenten krijgen stellingen voorgelegd en zoeken zelf in tweetallen informatie via internet. De vraag die beantwoord moet worden luidt: “Heeft Moskowicz ethisch of onethisch gehandeld als advocaat?”

Uit de reacties van de leerlingen blijkt dat deze module erg gewaardeerd wordt. Zo reageerde een studente met de woorden: “Dit was de interessantste module van de hele opleiding.” Andere studenten zeiden dit:
“Erg leerzaam. Wij zijn van mening dat je hierdoor jezelf beter ontwikkelt en meer over dingen te weten komt. Leuke lessen.”
“Erg interessant. Je bekijkt zaken vanuit een ander oogpunt. Je gaat erover nadenken. Het waren leuke, leerzame lessen.”
“Interessant. Door deze module  ontwikkel je je op maatschappelijk en persoonlijk vlak.”
“Het onderdeel Het racisme-experiment is heel leerzaam.”
“Erg leuk en boeiend en gevarieerde lesstof. Je leert om onderwerpen vanuit allerlei kanten te bekijken. Heel goed voor je ontwikkeling en de omgang met anderen.”

José voegt nog toe, dat het voor haar als docent enorm boeiend is om te zien hoe leerlingen met elkaar discussiëren tijdens de verwerkingslessen.